KERSTMIS IN ZUID-LIMBURG – deel 4
Stegelkes en ee kribke
---
25 December 2000 – ’s Middags
---
“Ga je met mij mee, Lily?” Opa is opgestaan en heeft zijn pantoffels in de hand. Hij plaatst ze keurig naast elkaar onder de garderobe en neemt zijn wandelschoenen. “Ik wil weg zijn voordat die film begint.”
Lily schiet in de lach. “Vind je het geen leuke film?”
“Veuls te zeut,” mompelt opa en trekt zijn schoenen aan.
“Ik ben klaar,” zegt Lily opgewekt en bindt haar sjaal vast. “Kom. We gaan.”
Ze zwaaien nog snel naar mam en oma, die gemoedelijk op de bank zitten en klaar zijn voor anderhalf uur ‘inge zeute film kieke’, zoals opa dat noemt.
“Gezellig, opa, zo samen met jou een wandeling maken,” vindt Lily en steekt haar arm door de zijne. Samen lopen ze door het stille dorp. De Hoofdstraat lijkt wel verlaten. Hier en daar laat iemand de hond uit, maar volgens Lily zijn ze bijna de enige mensen die nu onderweg zijn.
“Waarschijnlijk moet iedereen bijkomen van de uitgebreide feestelijke kerstlunch,” vermoedt opa.
Ze komen voorbij aan de cafeetjes, die tegenover de kerk vredig tegen elkaar aanleunen. Op deze eerste kerstdag zijn ze gesloten. Dan komt de dorpswinkel, het hotel ‘De Oude Boerderij’, wat huizen, dan de fietsenstalling, weer een cafeetje. Daarnaast de winkel die ze in stilte ‘de allerhandwinkel’ noemt, omdat hij zo gezellig uitziet en van alles en nog wat in de twee grote etalageramen heeft staan.
“Het beekje kabbelt zo gemoedelijk met ons mee,” zegt Lily. “Oh, en daar is het hotel weer met die grappige naam. Hotel De Brullende Leeuw,” lacht ze.
“De toeristen hebben hier echt veel mogelijkheden om te overnachten” is Lily’s conclusie, wanneer ze even later weer aan een hotel voorbijkomen. “Ik vind het hier zo mooi, opa. En dan al die zwart-witte huizen. Maar mijn hotel heet ‘bij opa en oma’. Het beste hotel ter wereld.” Ze drukt opa’s arm en hij lacht.
Ze lopen aan de molen voorbij en verder, tot ze even buiten het dorp linksaf slaan en over een bruggetje gaan.
“Kiek ins, ee stegelke,” zegt opa.
“Ik vind stegelkes zo leuk.” Lily geeft het draaihekje een duw. “Het knarst een vrolijk liedje, vind jij dat ook, opa?”
“Joa, ee krisleedje,” lacht opa en blijft staan. “Kijk, Lily. Daar is het huis waar ik opgegroeid ben. Samen met mijn vader en moeder en met vier zussen en drie broers. We hadden een boerderijtje. Ik was de oudste zoon en heb veel geholpen in de stal.”
“Jullie hadden écht een grote familie.” Lily vindt opa’s vroegere huis mooi. “Dat is een vakwerkhuis, nietwaar? Daar ga ik nu een kijkje nemen.”
Zonder op opa’s antwoord te wachten loopt ze vooruit, direct op dat mooie huis af. Dat huis met de zwarte balken en de witte vakjes.
°°°°°
“Woont hier iemand?” Lily staat voor het huis en kijkt om zich heen.
“Op het moment staat het leeg. Ik geloof dat het huis een nieuwe eigenaar heeft, die van plan is om hier vakantieappartementen te maken.”
“Was dit de keukendeur?” vraagt Lily, wanneer ze even later aan de achterkant van het huis voor een groene deur staan, die een ijzeren ring op ooghoogte heeft.
“Ja, meisje.” Opa klopt tegen de deur. “Hier kwamen wij naar binnen. En dan stonden we in de keuken van mijn moeder. Daar was het altijd heel gezellig, geloof me maar.” Opa zwijgt even, dan zegt hij: “Ik heb als kleine jongen eens een mini klein houten kribke gemaakt voor mijn moeder. Ik heb er een beetje stro in gelegd en dat was mijn kerstcadeautje van mij voor haar. Mijn jongste zusje was toen net geboren. Ja, dat is al lang geleden, meisje.”
“Lag er ook een kindje in dat kribke?” vraagt Lily.
“Mijn moeder heeft van wat wol een poppetje gemaakt en dat erin gelegd. Heel klein, kijk zo.”
Opa wijst met duim en wijsvinger tien centimeter uit elkaar.
Lily kijkt van opzij naar hem. Het lijkt wel of opa rode ogen heeft. Door de kou? Door de wind? Of is hij ontroerd? Ze vermoedt het laatste.
“Ze heette Josefine, zegt opa zachtjes. “En het was echt een heel lieve vrouw, Lily. Dat kun je mij geloven. Jouw overgrootmoeder was een lieve vrouw.”
Lily legt een hand op de ijzeren ring. Wat vreemd. Het lijkt wel of de ring vibreert. Ze dacht dat hij heel koud zou zijn, maar dat is niet zo. De ring is warm onder haar hand. Achter deze deur was haar overgrootmoeder elke dag bezig in de keuken. Daar heeft ze zeker veel aardappels geschild voor haar groot gezin. Ik zou haar graag ontmoet hebben, denkt Lily. Het lijkt wel of ze contact heeft met Josefine, terwijl haar hand op de ijzeren ring ligt. Ze voelt een warme verbinding. Een beetje eigenaardig. En tegelijkertijd heel gewoon.
Josefine, denkt ze. En dan hardop: “Ik vind Josefine een mooie naam. En weet je wat, opa? Wanneer ik ooit een kind krijg, ik bedoel een baby, ik bedoel een meisje….”
“Ja?” vraagt opa.
“Dan noem ik het Josefine,” zegt Lily beslist. Of misschien ook wel José of Fien of Fientje. Ik vind Josefine een lange naam voor een baby. Wat vind jij?”
“Ik vind dat een goed idee.” Opa glimlacht.
En dan stappen ze arm in arm naar huis terug. Want volgens opa is ‘dè zeute film noe zieëker verbie.’
°°°°°
“Ze kijken nog steeds.” Opa heeft even om de keukendeur gekeken en haalt zijn schouders op.
“Ik geloof dat ze aan een tweede film begonnen zijn. Dat is een van die films die alleen met de kerst te zien zijn.” Lily knikt met kennis van zaken en kijkt opa aan. “Zullen we naar ’t wirkes gaan? Ik zou zo graag een kribke maken, opa. Zoals dat van jou vroeger. Kun je mij daarmee helpen?”
“Een goed idee. Kom mee, dan maak ik het kacheltje aan en zoek wat kleinhout bij elkaar.
De rest van deze eerste kerstdag brengen ze door in ‘t wirkes van opa. De kachel brandt en het is gezellig warm. Samen zagen ze passende stukjes hout uit en lijmen deze aan elkaar.
Bij opa moet alles heel precies zijn. Hij schuurt en schaaft, zodat er geen scherpe randjes zijn. Af en toe kijken ze elkaar aan en dan krijgt Lily een knipoog van opa.
“Als het klaar is vraag ik oma om wat wol of wat stof,” overlegt Lily. “Dan maak ik zelf een kindje voor in mijn kribke.”
“Dat is good, maedje,” zegt opa en blaast wat zaagsel weg dat in het kribke beland is. “Klaar.”
Ze laten het smeulende vuurtje in de kachel uitgaan en gaan tevreden in huis.
---
23 Jaar later – 25 December 2023 – ’s Middags
---
Met een tevreden zucht laat Lily haar hoofd in het kussen zinken dat Emmy opgeschud heeft. “Dankjewel.”
“Alles goed?” vraagt Emmy op een kordate en nu professionele manier.
“Alles goed,” beaamt Lily. “Ik bof maar. Mijn beste vriendin is verloskundige.”
Emmy glimlacht en vraagt of ze nog wat nodig heeft.
“Alles wat ik wil is hier liggen en mijn meisje bekijken.” Lily laat haar ogen rusten op het gezichtje, dat neusje en dat mondje dat net even wat scheeftrekt. De oogjes zijn gesloten en de oogleden flatteren een beetje. Ze streelt over de zachte haartjes en fluistert: “Dag Fien.”
Tim komt naast haar op de bedrand zitten en vraagt of de buurmeisjes even mogen komen kijken. “Ze staan te popelen van verlangen om ons kerstkindje te zien,” zegt hij. “Mogen ze even binnenkomen?”
Lily knikt en Tim gaat de meisjes halen.
Emmy wil in de keuken de waterkoker aanzetten en zegt dat ze zo meteen met een kopje thee terugkomt.
Lily’s gedachten glijden naar gisteren, de kerstavond was heel anders gekomen dan ze gedacht had. Na het ontbijt had ze met oma gebeld en daarna kwamen de buurmeisjes koekjes bakken. Ze hadden zelfs nog twee vriendinnen meegebracht. Het was een vrolijk feestje geworden. Lily had nog even geholpen, maar toen ze met z’n allen een wandeling wilden maken had ze gezegd, dat ze liever thuisbleef.
“We gaan een stegelkeswandeling maken,” had de elfjarige Femke enthousiast gezegd.
“Het is voor jou inderdaad misschien beter om thuis te blijven,” had Lina, het dertienjarige buurmeisje gezegd. En er verstandig aan toegevoegd: “Volgens mij kom jij met die buik sowieso niet door een stegelke.”
Daarop waren ze allen in lachen uitgebarsten, hadden jassen en dassen aangetrokken en waren een eindje gaan wandelen. Lily was met een zucht van verlichting in de met warm water gevulde badkuip gaan liggen en had gemerkt hoe de eerste weeën begonnen.
Tim en Emmy waren na een uur teruggekomen en daarna hadden de dingen hun loop genomen. Hun kerstkindje was een paar minuten voor middernacht geboren. Een thuisbevalling zoals ze dat gewenst had, met haar vriendin Emmy en met Tim aan haar zijde.
°°°°°
Weer streelt Lily de zijden haartjes van haar baby.
Vanochtend had ze eerst haar moeder gebeld, die verheugd beloofde zo gauw mogelijk op bezoek te komen. Daarna had ze haar oma gebeld in het zorgcentrum en ook haar het blije nieuws verteld. Ze glimlacht als ze aan het telefoongesprek met haar oma denkt. Want na een blije uitroep had haar 93-jarige oma heel praktisch gevraagd: “Haste och genóg rompertjes?”
“Jazeker, oma,” had ze lachend geantwoord.
“En haste och genóg luiers, maedje?”
Ze had oma gerustgesteld en na de wederzijdse kerstwensen hadden ze afscheid genomen.
“Hallo meisje,” fluistert ze nu weer en koestert het warme lijfje van haar baby in haar armen. Op dat moment opent Fien haar oogjes en kijkt haar recht aan. Lily verzinkt in deze jonge oude ogen. “Dag Fien,” zegt ze zonder te praten. “Dag Fien. Jij hebt de naam van Josefine gekregen. Dat is jouw overovergrootmoeder. Ik noem haar omi en ik zal jou veel over haar vertellen. Goed?”
De oogjes gaan langzaam dicht en Lily’s blik zweeft naar ’t kribke dat op haar nachtkastje staat. Het kribke dat ze zoveel jaar geleden met opa gemaakt heeft. Dat haar talisman gebleven is.
Opa’s stem klinkt in haar hart:
Ee kindje is geboare
Sieste dr sjternestroal?
‘t Kump veur dich en mich
En veur os allemoal
Dan hoort ze hoe de voordeur opengaat. De stemmen van de buurmeisjes zijn te horen. Zij willen hun kerstkindje zien.
Einde
(Meer over Lily vind je in de boeken ‘De Groene Deur’ en ‘Het Rode Bakhuis’, romans die in Zuid-Limburg spelen. Verkrijgbaar in de groene knoop in Mechelen, het winkeltje van Artidé in Partij, Harlekino en Primera in Gulpen, Kloosterboekwinkel te Wittem en in elke boekhandel. Online bij uitgeverij boekscout.nl en bol.com)
