Samenvatting

Shuggie Bain bestaat uit vijf delen. Twee korte delen, allebei ‘1992 The South Side’ getiteld, 

De overige drie delen spelen in 1981, 1982 (en daarna) en 1989 en zijn vernoemd naar de buurten waarin Shuggie en zijn gezin wonen.

Deel 1 

In deel een staat er dat Shuggy geen moeder meer heeft. Hij werkt in slagerij en in een supermarkt en woont in een kamer in een huis waar mannen wonen die hem lastig vallen.

Deel 2, 3 en 4

Shuggie is in 1981 vijf wanneer Stuarts Shuggie’s zijn levensverhaal begint. Hij woont samen met zijn moeder Agnes en vader Big Hugh, een halfbroer (Leek) en een halfzus Catharine, in bij zijn grootouders in een buitenwijk van Glasgow. Vader is taxichauffeur. Hij is ontrouw aan zijn vrouw.  Agnes is een is een ongelukkige, dominante en aan drank verslaafde huisvrouw, die droomt van glamour en een eigen stekje. In 1982 neemt Big Shug het gezin mee naar de ver buiten het centrum gelegen wijk Pithead waar ze een flat ‘met een eigen voordeur’ krijgen. Hij “dumpt’’ hun daar en laat het gezin in de steek.

De meeste mannen in de wijk zijn werkloos en het zijn de vrouwen die de gezinnen draaiende houden. 

Misbruik, verslaving en agressie komen daar regelmatig voor en worden min of meer als normaal beschouwd.

Agnes probeert de schone schijn op te houden door de zich op te tutten (haren getoupeerd, witte tanden en een bontjas). Maar door haar drankgebruik laten steeds meer mensen haar in de steek en leunt ze meer en meer op Shuggie. Terwijl die ook zijn eigen problemen heeft, want hij beseft al heel snel dat hij anders is dan andere jongens. Wanneer hij vol bewondering afbeeldingen van mooie vrouwen in sexy kleren streelt, merken Shuggie vrienden op dat hij duidelijk net zo’n vrouwenversierder zal worden als zijn vader. Maar Shuggie weet beter. Het zijn niet de vrouwen, maar wel hun exuberante jurken, die hem fascineren. Hij is homoseksueel en wordt in de buurt en op school veel geplaagd. Andere kinderen uit de weg, omdat hij het gevoel heeft dat er iets mis is met hem. In 1989 verhuizen ze weer terug naar de stad. Moeder belooft aan Shuggy dat ze niet meer zal drinken. Dit houdt ze een jaar vol,  maar tijdens een dinertje met vriend Eugene drinkt ze een glas wijn na voortdurend aandringen van hem. Hij overziet de gevolgen hiervan niet, omdat hij niet begrijpt wat een strijd ze heeft geleverd en nog steeds moet leveren. Daarna gaat het bergafwaarts met haar, maar Shuggie blijft haar ondersteunen. Shuggy is erbij als ze overlijdt, hij ziet haar gezicht veranderden en de zorgen wegvallen. 

Zelfs dan zorgt hij nog voor haar en probeert haar zo mooi mogelijk uit te laten zien.

Deel 5

In het laatste deel ontmoet hij, na de crematie van zijn moeder,  een vriendin. Haar moeder is ook alcoholiste. Ook zij zorgt voor haar moeder en accepteert zoals ze is. Hij ziet de liefde van haar voor haar moeder met respect en zonder haar te veroordelen. Iets wat hij ook altijd gedaan heeft.

Boekbespreking

Shuggie is een prachtig boek dat makkelijk leesbaar is en, waarin heel veel thema’s aan bod komen.

Het boek speelt zich af in de jaren tachtig. Het is bijna in een filmische stijl geschreven. De werkeloosheid problematiek in het Tacher-tijdperk, na het sluiten van de mijnen, wordt zo beeldend beschreven dat je denkt, dat je door een arme straat in die tijd loopt.

De taal is soms poëtisch (Het ochtendlicht had de kleur van thee met veel melk… en klom langs zijn blote benen naar boven… er zat geen warmte in de aanraking) maar het boek ontleed zijn kracht aan de perfect omschreven omstandigheden van de omgeving waarin Shuggie opgroeit.

Vooral de onvoorwaardelijke liefde voor zijn moeder sprak ons erg aan. Shuggie doet alles voor moeder maar, terwijl ze naar liefde hunkert, ziet ze niet de liefde die Shuggie voor haar heeft. Dit wordt prachtig beschreven in een toegankelijke taal zonder sentimenteel of een stuiver roman te worden. 

We hebben medelijden met Shuggie, die zonder steun van anderen (school of hulpverlenende instanties) zijn leven en dat van zijn moeder, op de rails moet houden.

Hij wordt door de buurt en op school geplaagd. Het lijkt erop dat iedereen het gevoel heeft dat er iets mis met hem is, maar dat hijzelf niet begrijpt wat hem mankeert en piekert hierover “…wat is er mis met mij….”. Zo triest en eenzaam.

De eerste jaren heeft hij nog steun van zijn stiefbroer, maar ook deze laat hem steeds meer in de steek. Zijn stiefzus is “gevlucht” naar Zuid-Afrika.

Moeder begint weer te drinken na aandringen van een vriend tijdens een dinertje. 

We vroegen ons af of deze vriend niet ziet welke strijd Agnes heeft moet leveren om niet meer te drinken. Of komt het omdat hij uit dezelfde omgeving komt waar drank, naast mishandeling en het ruige straatleven, heel normaal is. Vindt hij dat Agnes zich moet aanpassen aan de buurt?

Een puntje van onze kritiek is dat er te veel scenes in het boek voorkomen die gaan over het drankgebruik van moeder.

We vragen ons af of niet Shuggie maar Agnes de hoofpersoon van de roman is. Het boek gaat veel over haar, maar laat zien hoe Shuggie met moeder omgaat en vertelt Shuggie’s eigen ontwikkeling. 

Het volgende boek: De stem van Jessica Durlacher.