Soms heb je niet in de gaten hoe de wereld om je heen verandert. Dat komt omdat veel van die veranderingen geleidelijk binnensluipen. Vaak valt het pas op dat er iets wezenlijk veranderd is, als je er na een wat langere tijd op terugkijkt. Kijk maar eens naar foto’s van 10, 20 jaar terug, kijk naar kapsels, naar kleding, gezichten. Je schrikt soms van de verschillen. Dat je ouder wordt, ontdek je niet aan de hand van de foto’s van vorige week. De sprongen van jaren maken pas duidelijk welke revolutionaire verandering er te weeg is gebracht. Het feit dat geleidelijke veranderingen niet door ons worden opgemerkt, wordt volgens mij soms bewust ingezet. Ik verdenk de leverancier van mijn afbakbroodjes al jaren ervan dat hij elke dag een tiende grammetje van het deeg heeft afgesnoept. Dat lijkt helemaal niks en dus een overbodige actie maar na verloop van tijd hebben we kleinere broodjes, maar denken dat ze hetzelfde zijn. Maar nu betalen we voor 4 broodjes méér vanwege de ‘algemene’ prijsstijgingen, die nét zo sluipend omhoog gingen als de hoeveelheid deeg naar beneden. Zeg niet dat ik onzin verkoop, omdat dit voorbeeldje jou dan toevallig niet is opgevallen; je wéét dat je je in veel andere gevallen pas na een flinke tijd, soms na jaren, realiseert dat er ‘opeens’ zomaar normale dingen verdwenen zijn of niet meer normaal zijn. Vandaag zag ik hoe op TV een aantal opgeschoten tieners een videoband in de hand gedrukt kregen met de vraag wat dat was. De meesten wisten er niets bij te verzinnen. Eéntje had nog iets van historisch besef. Die wist te vertellen dat dat volgens hem een ‘corsettenspeler van vroeger’ was. Wat je er precies mee moest, wist ie niet, maar je kon het afspelen. Net als een CD. Die kende ie dan nog wel. Nog even. Opeens besef je dat niet alleen die videorecorder uit het collectief geheugen geschrapt is. De typemachine waar jij vroeger je brieven mee schreef, je scriptie mee maakte, je rekeningen mee uitschreef. Voor hele generaties zijn dat museumstukken waar een vorige generatie nog als een soort Neanderthalers mee communiceerde. En dan kijken ze wat meewarig jouw richting in. Die omwenteling heb je niet dagelijks bijgehouden maar daarmee een revolutie gemist. Symptomen dat je oud bent geworden en het niet hebt gemerkt. En dat geldt voor veel méér. Vroeger bracht je je geld naar de bank omdat die bank je dik beloonde als je spaarde. In de loop der jaren heeft de bank, net als bij die afbakbroodjes telkens een tiende grammetje van de rente afgeknabbeld en opeens realiseer je je dat de bank je binnenkort een rekening gaat sturen als je je geld bij ze stalt. En ook dat stallen wordt steeds moeilijker, want bankgebouwen verdwijnen en worden websites. In Gulpen verdwijnt dadelijk als een van de laatste banken de Rabobank. En wij blijven verbijsterd achter als de Neanderthalers, die daar nog binnengingen en daar mensen troffen die ons kenden en vriendelijk hielpen. Heel primitief. (wordt vervolgd)
Françoise