Ik vertelde al dat ik, mede dankzij Erik Scherder, het belang van hersenen ken. Nadrukkelijk ‘MEDE’ door hem, want al veel eerder kreeg ik een heilig ontzag voor die ingenieuze harde schijf in onze bovenkamer, waarop de raarste dingen een leven lang blijven opgeslagen. Ik kan een platenspeler in een verpleegstersflat in 1957 omschrijven met daarop een 16-toerenplaat met het lied ‘Met een hoestbui op vier wielen’. Ik ken de tekst van buiten. Van 5 minuten uit 1957. Zinloze frut. Ik kan in ’t Grieks het begin van ‘De Ilias’ van Homerus opdreunen. Je hebt er niks aan, maar het staat op mijn schijf sinds 1964. Professor Scherder vertelt dat hersenen allerlei functies in je lijf aansturen, het is het commandocentrum, de controlekamer en alarmcentrale tegelijk. Heel ingenieus, maar ook uiterst kwetsbaar en gevoelig. Zoals op je harde schijf één krasje, één beschadigd bitje fatale gevolgen kan hebben. Professor Scherder wijst op z’n bloemkool in welke kwab wat ligt opgeslagen. Iedere hersenkwab is een map op de harde schijf. In de ene wordt gedrag aangestuurd, intelligentie, plannen maken. In andere kwabben zit het geheugen, het zien, horen, praten. Een ander mapje bewaakt je evenwichtsgevoel, inschattingsvermogen, ruimtelijke oriëntatie, verwerken van pijn, motoriek. Velen zal het worst wezen, wat er in die bloemkool gebeurt. Dierbare mensen in mijn omgeving maakten me duidelijk hoe dom dat is. Niet omdat al die dierbaren zo slim waren dat ze snapten wat er in hersenen gebeurt, maar omdat ze levende voorbeelden werden van ’t belang van die harde schijf. Bij mijn vader blokkeerde een bloedpropje het deel van zijn schijf waar geheugen en zicht zaten. Een zus en broer kregen een bloeding in het deel dat de spraak blokkeerde en die broer raakte rechtszijdig verlamd. Zussen, schoonzus, zwager kwamen het fenomeen ‘Dementie’ tegen, waarbij delen van de schijf geleidelijk gewist worden en navenant stukken geheugen permanent verdwijnen. Mapjes, die het eerst op de schijf stonden, blijven vaak ’t langst intact: jeugdherinneringen, liedjes van toen, eerste ervaringen. En dan wordt de waarde van die bloemkool van Scherder duidelijk. Als je vader, die altijd waardevolle bijdragen leverde in discussies, opeens in een stoel in de hoek zit als de buurvrouwen komen kaarten en hij niet meer mee kan doen. Hij de keukendeur bij jou uitloopt en de weg niet meer terugvindt. Als je broer de naam van z’n dochter niet meer kent en haar vandaag ‘donderdag’ noemt en morgen ‘asbak’. Als je zus in een jarenlange dementiesloop steeds minder je zus is. Totdat je blij bent dat zij ’t niet meer weet. Totdat je zelfs hoopt dat ze niet meer lang hoeft te zijn wat ze niet is. Dan snap je hoe dit weekend een machtige zanger als Ernst Daniel Smid in een TV-hersenactie trillend vertelt dat hij door Parkinson nog nauwelijks praten kan, laat staan zingen. Dat zijn hersenen hém afbreken. En je Sms -t ‘GEEF’ naar 3669. Zodat professor Scherder straks weer minder over problemen maar nóg meer over oplossingen in die bloemkool kan vertellen.
Françoise
