Stichting heemkunde Eys, vereniging Heemkunde Wahlwiller, Stichting bewonersraad Enkelrade en Wim van der Hoeven uit Mechelen willen in september een plaquette met de geschiedenis van de Geheime US radarinstallatie Eyserbos WO2. onthullen . Dit zal op een speciale manier gebeuren, Hoe en wanneer en door wie zal nader bekend worden gemaakt.
“Slagvelden
U kijkt vanaf deze strategische heuvel vanuit Nederland zo’n 50 km ver naar Duitsland en aan de kim ziet u met mooi weer de uitlopers van de Eifel; het Hürtgenwald. Achter de heuvelrug voor u ligt Aken en de windmolens in de verte geven exact de Duitse grens aan. Nu ziet u een vredig tafereel van groene glooiende heuvels. In 1944 en 1945 zou u uitkijken op een van de grootste Europese slagvelden, waar in 4 maanden meer dan 60.000 Amerikanen en 48.000 Duitsers het leven hebben gelaten; een waar slachtveld.
Amerikanen veroveren strategische positie Eyserbos tegenover de Siegfriedlinie
De plek waar u nu staat, top van de Esyerbosweg, heeft een cruciale rol gespeeld in de bevrijding van Europa. Reeds op 15 september 1944 werd deze hoge positie na felle gevechten door de Amerikanen veroverd op de Duitsers die zich hier ingegraven hadden. Bij de Dikkebuiksweg is een herinneringsplaquette geplaatst voor een GI die bij deze operatie gesneuveld is. De Duitsers trokken zich daarna terug achter de Westwall (Siegfriedlinie) die nu nog steeds in het landschap - recht voor u - verscholen ligt. U hoeft maar de lijn van de windmolens maar te volgen. Deze windmolens staan allemaal op Duits grondgebied parallel aan de Siegfriedlinie. De Siegfriedlinie was een aaneengesloten lint van bunkers, mitrailleurnesten en zg. drakentanden (betonnen versperringen) van 640 km lang en loopt van de Nederlandse grens tot aan Zwitserland. Achter deze verdedigingslinie ligt de Duitse stad Aken (van hieruit net niet zichtbaar in een dal) en deze stad moest in 1944 op last van Hitler tot de laatste man worden verdedigd. De Amerikanen vreesden de Siegfriedlinie en in september 1944 stopte de Amerikaanse opmars hier, terwijl de Engelsen bij Nijmegen probeerden om bij Nijmegen - om de Siegfriedlinie heen - het Ruhrgebied te veroveren. Dat bleek een brug te ver. Aken werd voor 80% door bommen verwoest en de stad moest later huis voor huis veroverd worden. Alleen al de bevrijding van Aken kostte 3.000 Amerikanen het leven.
Eerste radar op het Europese vasteland
Het plateau boven op de Eyserbosweg bood door haar hoge positie (193 mt) aan de geallieerden een unieke directe blik op Nazi-Duitsland. In het diepste geheim werd daarom onmiddellijk na de verovering van het Eyserbos de voorbereidingen getroffen om de eerste Amerikaanse mobiele radarpost hier bij de kruising te plaatsen waarmee de geallieerden 322 kilometer ver Nazi-Duitsland in konden “kijken”. De Microwave Early Warning System radar bestond uit een scherm dat op een vrachtwagen aanhanger was gemonteerd. Deze radar werkte als een grote magnetron die tegenwoordig in elk huishouden te vinden is.
Ardennenoffensief
Niet alleen werden de bomraids op Keulen en Berlijn vanuit deze plek gecoördineerd, ook speelde de radar post een grote rol bij het laatste grote Duitse wanhoopsoffensief; het Ardennenoffensief december 1944, waarbij 40.000 Amerikanen sneuvelen. De Amerikaanse troepen in het belegerde Bastogne moesten vanuit de lucht bevoorraad worden en vijandelijke Duitse vliegtuigen konden dankzij de Eysdense radar vroegtijdig worden onderschept. Maar de meeste Amerikaanse slachtoffers zouden vallen in het bloedigste Europese slagveld dat recht voor u ligt en waar achtereen volgens de de slag om Aken én slag om het Hürtgenwald werden uitgevochten.
Kijk eens om u heen.
Het hele terrein hier boven aan de Eyserbosweg was in de periode september 1944 tot februari 1945 volledig afgesloten van de buiten wereld en zwaar beveiligd. Op de vlakke akker achter het bos was een landingsplaats voor kleine vliegtuigjes en de radarinstallatie op de plek van de zendmast werd verdedigd door zeven moderne luchtafweergeschut-kanonnen die op hier in de velden op het plateau en in Elkenrade geplaatst waren. Deze kanonnen waren door een primitieve computer aan elkaar gelinkt zodat ze samen “cross fire” konden geven als de installatie vanuit de lucht door de gevreesde Stuka’s of Messerschmitt’s ME 262 (eerste straalvliegtuig dat 870 km p/uur vloog) zou worden aangevallen. Samen met de hypermoderne radar was het aller modernste Amerikaanse wapentuig uit die tijd hier bij het Esyerbos opgesteld. Deze kanonnen beschermden ook de kostbare 4,5 miljoen liter benzine en diesel tegen vijandelijke luchtaanvallen die in die periode in geparkeerde tankwagens in de straten van Wijlre (dorp aan uw rechterzijde in het dal) opgeslagen was.
Luchtaanvallen van de Luftwaffe op de radar
Diverse keren werd de radarpost door de Duitse Luftwaffe aangevallen en moest het Amerikaanse luchtafweergeschut in actie komen; voor het laatst op 1 januari 1945. Bij de laatste wanhoopsdaad van de Luftwaffe werd die dag alles in de strijd gegooid om geallieerde vliegtuigen én de radar in Eys uit te schakelen. Deze operatie “Bodemplatte” was een ware zelfmoordmissie. Van de 1.100 opgestegen Luftwaffe piloten sterven er 370 piloten alleen al op die nieuwjaarsdag van 1945.
Die nieuwjaarsdag om 9.45 uur vielen 40 vliegtuigen van Jagdgeschwader 2 en Schlachtgeschwader 4 de radarpost aan. Twee vliegtuigen werden door de Amerikanen neergehaald, waaronder de Messerschmitt van piloot Richard Heinz (21 jaar). Zijn vliegtuig stortte om 10.00 uur neer in Eys. Zij toestel werd geraakt door kogels afgevuurd door de Amerikaanse kanonnier Bob Fischer (23 jaar), wiens ouders voor de oorlog uit Duitsland naar Amerika zijn verhuisd. In het dagboek van Bob Fischer zat nog een foto van ‘My Messerschmidt shot down in Eis”. Piloot Heinz wist zijn parachute nog te openen, maar bleef haken aan het toestel en werd meegesleurd. Hij ligt begraven op de Duitse begraafplaats in IJsselstein. Bob Fischer overleefde de oorlog en werd in de USA bankdirecteur. Later keerde hij zelfs meerdere malen terug naar Elkenrade, waar hij in 1944 meer dan 3 maanden gastvrij bij de familie Blezer had ingewoond. Op 5 mei 2020 heeft zoon Bob jr heeft op deze plek de dochter van de familie Blezer, Mia, ontmoet in het kader van 75 Bevrijding.
Big Picture: Battle of Aachen en Battle of the Hürtgenwald
Regelmatig worden in het bos worden nog explosieven uit WO2 aangetroffen en zijn in het bos de diepe granaatinslagen, sporen van loopgraven en schuttersputjes nog herkenbaar. Voor de Amerikanen was deze heuvel de laatste veilige plek in het bevrijde Nederland. Achter de Siegfriedline lag de hel van Nazi-Duitsland op hen te wachten. Aan de horizon ziet u het begin van de Eifel; het Hürtgenwald. Tegen de tijd dat de Amerikanen Aken en het Hürtgenwald hebben gepasseerd zijn er in het gebied waar u op uitkijkt maar liefst 60.000 Amerikaanse soldaten in the Battle of the Hurtgenwald (ook wel genoemd “the Meatgrinder”) en the Battle of Aachen (America’s Stalingrad) om het leven gekomen. Van deze 60.000 gesneuvelde Amerikaanse soldaten zijn er 8.301 in Margraten begraven. De Amerikaanse opmars is begin 1945 pas 30 km ver in Nazi-Duitsland gevorderd en moet de rest van Duitsland nog bevrijd worden. Na de oorlog wordt op de locatie van de radar een zendmast gebouwd. De huidige zendmast is 110 mtr hoog en wordt vooral gebruikt voor het uitzenden van radiosignalen en telecommunicatie. Het bijgebouw is tegenwoordig in gebruik als een datacenter.
