Vroeger was friday gewoon het Engelse woord voor vrijdag. We leven echter in een tijd waarin je niet meer vanzelfsprekend kunt koersen op waarheden van vroeger. Waarheden worden aan de lopende band onderuit gehaald en meestal begint die sloop in het land dat hoeder van beschaving, waarden en normen denkt te zijn. Amerika. En God bless America, dus dat moet wel in orde zijn. Ik heb mijn twijfels. Neem nou dat simpele woordje friday. Normaal was dat de 5e dag van de week, vrijdag. Zogauw de Amerikanen daar het woordje ‘Black’ voor zetten, gebeurt er iets heel geks. Black Friday blijkt namelijk niet alleen de vrijdag na Thanksgiving te zijn, wat het gewoon ook is, nee het is de hele week ná Black Friday Black Friday. En om er vast aan te wennen is de hele week vóór Black Friday óók Black Friday. 14 Dagen vrijdag dus, zwart weliswaar, maar vrijdag. Da’s, op z’n zachtst gezegd, een beetje raar en behoeft dan ook op z’n minst een nadere studie. Te beginnen bij het begin: Thanksgiving is de dag dat ‘gedankt wordt voor de oogst’. Voor het gemak heeft onze moeder de heilige kerk in Amerika er ook maar meteen ‘de dank voor alle goede dingen in het leven’ bij geduwd. De kerken in ons eigen kikkerlandje kennen ook een dankdag voor de oogst, maar dat is tegenwoordig voor degenen die het nog weten, hoogstens een regeltje in de liturgische kalender. In Amerika wordt het echter groots gevierd op de vierde donderdag in november. Het is een nationale feestdag waarop iedereen vrij heeft en de familie opzoekt. Hoofdonderdeel van het feest is het grote familiediner. Hoofdonderdeel van dat diner is de kalkoen. Sommige van jullie zullen het misschien wel eens gezien of gehoord hebben: de president van Amerika verleent elk jaar één kalkoen gratie. Die komt dus niet op tafel. Leidt daar niet uit af dat het wel meevalt met het uitdunnen van de kalkoenenstand: er sneuvelden deze Thanksgiving weer 46 miljoen kalkoenen in het godblessed America. Omdat het altijd op donderdag valt, nemen de meeste Amerikanen ook op vrijdag vrij en hebben dus vier aaneengesloten dagen om te vieren. De commercie zag daarin vanaf 1960 in razendsnel tempo aanleiding om die vrijdag aanlokkelijk te maken met allerlei aanbiedingen, zodat, aansluitend aan het grote feest, de mensen onmiddellijk weer aan de slag konden met inkopen voor de naderende kerst. Black Friday was geboren en in een mum waren er de veldslagen bij de kassa’s voor de koopjes. Het werd een groot succes en dus werd dat gespreid over de dagen erna en de dagen ervoor, dat temperde de velslagen en verhoogde de omzet. En dát circus werd vervolgens geëxporteerd naar ons. Terwijl we géén Thanksgiving hebben, geen vrij hebben en de kalkoenen met rust laten. Maar de kassa’s rinkelen. De week vóór Black Friday, de week erna. Daar worden we blij van. Eigenlijk wordt de commercie er blij van, maar we noemen het ‘we’. Net als in Amerika. God bless us.
